به موجب قوانین و مقررات ایران، ازدواج دختر باید با اذن پدر یا جد پدری باشد. قانون گذار در ماده 1043 قانون مدنی به این موضوع اشاره کرده است. اما، اگر دختری بدون اجازه پدر ازدواج کند، تکلیف چنین نکاحی چیست؟ آیا این نکاح باطل است یا غیر نافذ؟ در صورت باطل بودن نکاح، چنانچه بین دختر و پسر نزدیکی رخ داده باشد، پدر می تواند به دلیل ارتباط نامشروع از دختر و پسر شکایت کند یا خیر؟ در این مقاله به این سوالات پاسخ می دهیم و حکم ازدواج بدون اجازه پدر را بررسی می نماییم.
اذن پدر یا جد پدری برای ازدواج:
برای ازدواج دختر اذن یا اجازه پدر ضروری است. این موضوع در ماده 1043 قانون مدنی به صراحت مورد اشاره قانون گذار قرار گرفته است:
این ماده چنین مقرر می کند:
[اصلاحی ۱۳۷۰/۸/۱۷]- نکاح دختر باکره اگرچه به سن بلوغ رسیده باشد موقوف به اجازه پدر یا جد پدر او است و هر گاه پدر یا جد پدری بدون علت موجه از دادن اجازه مضایقه کند اجازه او ساقط و در این صورت دختر می‌تواند با معرفی کامل مردی که می خواهد با او ازدواج نماید و شرایط نکاح و مهری که بین آنها قرار داده شده پس از اخذ اجازه از دادگاه مدنی خاص به دفتر ازدواج مراجعه و نسبت به ثبت ازدواج اقدام نماید.
استثناء: ازدواج بدون اجازه پدر
گاهی اوقات ممکن است پدر یا جد پدری حضور نداشته باشند و دختر نیز احتیاج به ازدواج داشته باشد. در این صورت می تواند اجازه ازدواج را از دادگاه دریافت کند. البته باید شخصی که قصد ازدواج با او را دارد کامل معذفی نماید. بنابراین شرایط ازدواج بدون اجازه پدر عبارت است از:
1- پدر یا جد پدری بدون علت موجه از دادن اجازه مضایقه کند.
2- دختر برای اخذ اجازه به دادگاه خانواده مراجعه کند.
3- مردی که دختر قصد ازدواج با او را دارد کاملا در دادگاه معرفی گرددد.
4- شرایط ازدواج و مهریه بین آن ها تعیین شود.
در صورت رعایت موارد فوق، دختر می تواند بدون اجازه پدر، از طریق دادگاه ازدواج کند.
حکم ازدواج بدون اجازه پدر یا جد پدری چیست؟
اگر دختری بدون اذن پدر یا جد پدری ازدواج کند، چنین ازدواجی غیر نافذ است. یعنی نه باطل است نه صحیح. بنابراین، باید منتظر ماند و دید پدر چه تصمیمی در این خصوص اتخاذ می کند. هر چند، این امر بر خلاف کیان و مصلحت خانواده است. چه اینکه ممکن است فرزندانی از نکاح حاصل شوند. بنابراین، معلق نگه داشتن نکاح صحیح نیست. فرض کنید دختری بدون اجازه پدر خود ازدواج می کند. فرزند یا فرزندانی از این ازدواج حاصل می شود. از منظر قانونی حکم چنین ازدواجی عدم نفوذ است. یعنی اگر پدر تنفیذ کند ازدواج صحیح و فرزندان مشروع هستند و اگر پدر تنفیذ نکند ازدواج باطل است. اما به نظر نمی رسد که عدم تنفیذ پدر فرزندان حاصل از ازدواج را نامشروع گرداند. چه اینکه قصد واقعی طرفین نکاح بوده است. در ادامه نوشتار به این موضوع اشاره می کنیم.
بنابراین،
در اینجا دو فرض متصور است:
1- پدر ازدواج را تنفیذ می کند: در این صورت ازدواج صحیح است. این تنفیذ اثر قهقرایی دارد و به گذشته تسری می یابد. به عبارت دیگر، ازدواج را از ابتدا صحیح می کند.
2- پدر ازدواج را رد می کند: چنین ازدواجی باطل است.
در صورت باطل بودن ازدواج و وقوع نردیکی میان دختر و پسر حکم آن چیست؟
در صورتی که پدر ازدواج دختر را تنفیذ نکند، رابطه ی شکل گرفته میان دختر و پسر نامشروع خواهد بود. اما از آن جایی که قصد دختر و پسر ازدواج بوده و آنچه در دید قانون و قانون گذار مهم به نظر می رسد، قصد و نیت طرفین است. در این صورت پدر، نمی تواند دختر و پسر را به اتهام رابطه نامشروع تحت تعقیب کیفری قرار دهد.
نشست قضایی دادگستری تنکابن در سال 1380:
به موجب نشست قضایی دادگستری تنکابن در بهمن ماه سال 1380، چنین مقرر شد که ازدواج دختر باکره بدون اذن پدر یا جد پدری با استناد به مواد 1041 و 1043 نافذ نیست. همچنین، در ادامه چنین بیان می کند که در صورتی که پدر در دادگاه اقامه دعوا کند، این موضوع قابل پیگیری است و در نهایت حکم دادگاه مبنی بر باطل بودن ازدواج صادر می شود. اما، در فرضی که مواقعه ای میان دختر و پسر رخ دهد، پدر نمی تواند به استناد رابطه نامشروع شکایت کند. زیرا، آنچه که مهم است قصد و نیت طرفین است. دختر و پسری که به قصد ازدواج (نه ارتکاب فعل حرام) مواقعه ای میانشان رخ داده، قابلیت تعقیب کیفری را ندارند.
نکات مربوط به ازدواج بدون اجازه پدر:
1- ازدواج اعم از ازدواج دائم و ازدواج موقت است. بنابراین، در ازدواج موقت یا صیغه نیز اذن پدر یا جد پدری ضروری است.
2- اذن پدر برای ازدواج از شرایط صحت عقد نکاح نیست. بلکه صرفا احتیاط است.
3- اذن پدر و جد پدری در طول یکدیگر نیست. یعنی این طور نیست که ابتدا پدر اجازه دهد و اگر اجازه نداد به پدر بزرگ مراجعه کرد و یا برعکس. اذن پدر و جد پدری برای ازدواج دختر باکره در عرض بکیدیگر هستند. بنابراین، هر کدام که اجازه دهند، چنین ازدواجی صحیح است. ازدواج بدون اجازه پدر
نتیجه گیری مقاله
اذن پدر برای ازدواج دختر، از شرایط صحت عقد نکاح نیست. اما شرط احتیاط است. بنابراین، اگر دختری بدون اذن پدر پدر یا جد پدری ازدواج کند، چنین ازدواجی غیر نافذ است. یعنی باید از پدر اجازه گرفه شود. اگر پدر ازدواج را تنفیذ کند، صحیح و اگر ازدواج را رد کند، باطل است. اما توجه به این نکته ضروری است که در صورتی که پدر ازدواج را رد کند، و میان دختر و پسر نزدیکی واقع شده باشد، پدر نمی تواند از دختر خود و پسر به دلیل رابطه نامشروع شکایت کند. چرا که قصد و نیت واقعی طرفین، عقد نکاح بوده نه ارتکاب فعل حرام. بنابراین، پدر تنها می تواند از باب بطلان نکاح دادخواست دهد و موضوع را پیگیری کند. ازدواج بدون اجازه پدر
قبل از انجام هر امری حقوقی حتما با وکیل متخصص در آن حوزه مشورت نمایید. گروه وکلای موسسه ترنم عدالت با سالها سابقه در امور حقوقی، کیفری، خانوادگی، ثبتی، ملکی، امور حسبی و … شما را تا زمان رسیدن به حقوقتان یاری و مساعدت می نمایند. با ما تماس بگیرید.
برای دریافت وقت مشاوره حضوری و تلفنی به صفحه درخواست مشاوره و تماس با ما مراجعه کنید.