به موجب مقررات توارث، زن و شوهر در نکاح دائم از یکدیگر ارث می برند. بنابراین، اگر عقد نکاح از نوع موقت باشد، رابطه ارث بری منتفی است. ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر اصولا زمانی مطرح می شود که هنوز رابطه زوجیت دوام دارد. به عبارت بهتر، اصل بر این است که در صورتی که نکاح بین زوج و زوجه منجر به طلاق گردد، رابطه توارث نیز وجود نخواهد داشت. اما این موضوع دارای استثنایی است. یعنی، در دو فرض، امکان دارد که زن و شوهر از یکدیگر ارث برند. در این مقاله به موضوع ارث بردن زن بعد از طلاق و موارد آن می پردازیم.
رابطه توارث پس از بعد از طلاق:
باید توجه نمود، موضوع ارث بردن زن پس از طلاق یک امر استثنایی و خلاف قاعده است. چرا که به موجب قواعد ارث، تنها در دو فرض وجود رابطه نسبی و سببی اشخاص از یکدیگر ارث می برند. این امر، در حالی است که با طلاق رابطه سببی میان زوج و زوجه خاتمه یافته است.
ماده 861 قانون مدنی در این راستا چنین مقرر می کند:
موجب ارث دو امر است: نسب و سبب.
اما، در این مقاله به دنبال آنیم تا موارد اسثنایی و خلاف قاعده ارث بردن زن از شوهر حتی پس از طلاق را بیان کنیم:
1- فرض اول ارث بردن زن پس از طلاق:
اگر مردی همسر خود را طلاق بدهد و همسر خانم در مدت عده باشد. در این صورت اگر مرد فوت کند، همسرش از او ارث می برد. منظور از عده در اینجا عده رِجعیه است. این نوع عده مختص طلاق هایی است که تنها آقا متقاضی طلاق باشد و قصد داشته باشد تا همسرش را طلاق بدهد. پس در طلاق به درخواست زوجه این موضوع منتفی است. همچنان این نکته را فراموش نکنید که زوجینی که زوجیت آن ها دائمی است از یکدیگر ارث می برند. بنابراین، موضوع توارث در عقد نکاح موقت یا صیغه موضوعیت ندارد. حتی نمی توان خلاف آن را شرط نمود.
ماده 8 قانون امور حسبی مصوب 1319 چنین بیان می کند:
دادرس باید در موارد زیر از مداخله در امور حسبی خودداری کند:
۱- اموری که در آنها ذینفع است.
۲- امور راجع به زوجه خود (زوجه‌ای که در عده طلاق رجعی است در حکم زوجه است).
۳- امور اقرباء نسبی و سببی خود در درجه یک و دو از طبقه اول و درجه یک از طبقه دوم.
۴- امور راجع به اشخاصی که سمت ولایت یا قیمومت یا نمایندگی نسبت به آنها دارد.
مقنن در بند دو اشاره می کند که زوجه ای که در عده طلاق رجعی است در حکم زوجه است.
2- فرض دوم ارث بردن زن پس از طلاق:
مورد دوم که به ارث بردن زن از شوهر پس از طلاق می پردازد، ماده 944 قانون مدنی است. این ماده چنین مقرر می نماید:
اگر شوهر در حال مرض زن خود را طلاق دهد و در ظرف یک سال از تاریخ طلاق به همان مرض بمیرد زوجه او ارث میبرد اگرچه طلاق بائن باشد مشروط بر اینکه زن شوهر نکرده باشد.
بررسی نکات این ماده:
1- اگر شوهر از بیماری رهایی یابد و در اثر حادثه ی دیگری فوت کند، زن از او ارث نمی برد.
2- زن نباید در طول این یک سال ازدواج کند. در صورتی که زن مجددا ازدواج نماید، رابطه ارث بری منتفی است.
3- اگر زن در مدت قبل از یک سال بمیرد، مرد از او ارث نمی برد. یعنی برعکس این رابطه امکان ندارد.
فرض کنید مردی دچار بیماری سرطان است. او در حال در گیری با این مریضی از همسر خود جدا می شود. همسر او نیز پس از مضی مدت برای عده ازدواج نمی کند. در طول یک سال پس از طلاق، مرد به دلیل بیماری سرطان که از آن رنج می برده، فوت می کند. در این فرض، زن همچنان پس از طلاق از شوهر سابق خود ارث می برد. البته حتما مرد باید به دلیل همان مریضی که درگیر آن بوده، فوت کند. بنابراین،در همین مثال، اگر مردی که دارای سرطان است در اثر تصادف با یک خودرو فوت کند، زن از او ارث نمی برد.
همچنین، اگر زن بیمار باشد و در زمان بیماری از شوهر خود طلاق بگیرد. سپس در طول مدت یک سال به دلیل همان بیماری بمیرد، شوهر سابق از او ارث نمی برد. به نظر شما دلیل وجود چنین حکمی برای زن چیست؟ نظر خود را در قسمت دیدگاه ها با ما به اشتراک بگذارید.
پس، می توان گفت، در این دو فرض، امکان ارث بری زن از شوهر حتی پس از وقوع عقد نکاح وجود دارد.
نتیجه گیری مقاله
رابطه توارث به دو موجب نسبی و سببی ایجاد می شود. بنابراین، زن و شوهری که زوجیت آن ها دائمی باشد، از یکدیگر ارث می برند. در نکاح موقت یا صیغه امکان ارث بری وجود ندارد. حتی اگر زوجین خلاف این موضوع را شرط کرده باشند، باز هم اثری بر آن مترتب نبست. اما رابطه توارث میان زوج و زوجه اصولا تا جایی است که رابطه زوجیت تداوم داشته باشد. در صورت از بین رفتن رابطه زوجیت ارث بری نیز منتفی است.
اما این امر دارای دو استثناء است. استثنای اول) مربوط به زمانی است که زن و شوهر از یکدیگر جدا شوند، اما عده طلاق از نوع رِجعی باشد. چرا که مطلقه رِجعیه در حکم زوجه است. پس در مدت عده اگر شوهر فوت کند، زن همچنان از او ارث می برد. استثنای دوم) مربوط به جایی است که شوهر در حال مرض زن خود را طلاق دهد و در ظرف یک سال از تاریخ طلاق به همان مرض بمیرد زوجه او ارث میبرد اگرچه طلاق بائن باشد مشروط بر اینکه زن شوهر نکرده باشد. توجه کنید برعکس این حالت به هیچ وجه وجود ندارد. یعنی اگر زن دچار بیماری باشد و طلاق بکیرد و ظرف یک سال از همان مرض بمیرد، شوهر از او ارث نمی برد.
در غیر از موارد فوق رابطه توارث پس از طلاق میان زوج و زوجه وجود نخواهد داشت.
قبل از انجام هر امر حقوقی، حتما با وکیل متخصص در آن حوزه مشورت نمایید. گروه وکلای موسسه رتنم عدالت با سالها سابقه در امور حقوقی، کیفری، خانوادگیف ثبتی، ملکی و … شما را تا زمان رسیدن به حقوقتان یاری و مساعدت می نمایند. با ما تماس بگیرید.
برای دریافت وقت مشاوره حضوری و تلفنی به صفحه درخواست مشاوره و تماس با ما مراجعه کنید.